Rozwój płciowy kobiety

Okres płodności, chociaż najważniejszy, jest tylko częścią rozwoju płciowego kobiety. Przemiany, rozpoczynające się w macicy już siedem miesięcy przed narodzeniem, trwają nie tylko przez okres menopauzy, ale do starości.

W dzieciństwie dziewczynki są z reguły niższe od chłopców w tym samym wieku. Między 11 a 13 rokiem życia przerastają swoich rówieśników. Chłopcy „strzelają w górę” dopiero około 14 roku życia, dlatego w sumie rosną dłużej, co powoduje, że ostatecznie są wyżsi. W dzieciństwie zasadnicza różnica między płcią męską i żeńską to odmienne biologiczne czasy pokwitania - przeciętna dziewczynka dojrzewa wcześniej niż jej rówieśnik i osiąga dojrzałość płciową w wieku 11-13 lat, a więc ok. 2 lata wcześniej niż on.

Dojrzewanie

Dojrzewanie to proces trwający kilka lat, podczas którego dziecko przekształca się w osobę dojrzałą płciowo w sensie fizycznym. Dojrzałość płciowa nie oznacza bowiem dojrzałości emocjonalnej i psychicznej. W ostatnich latach, w większości krajów zachodnich, przeciętny wiek dojrzewania znacznie się obniżył. Oczywiście pierwsza miesiączka nie jest jedyną oznaką dojrzewania. Obecnie dziewczęta mają pierwszą menstruację około 10 -13 roku życia. Sto lat temu, w Zachodniej Europie przypadała ona na wiek 16-17 roku życia.

Zmiany hormonalne

Podczas okresu dojrzewania następuje bardzo szybki rozwój macicy i pochwy, pojawiają się także drugorzędowe cechy płciowe - piersi i owłosienie łonowe. Następuje przyśpieszenie tempa wzrostu, zmieniają się proporcje ciała. Miednica i biodra stają się szersze, znika charakterystyczny dla dziecka wystający brzuszek i zarysowuje się talia. Ramiona, barki, nogi i pośladki zaokrąglają się, twarz staje pełniejsza. No i oczywiście pojawia się miesiączka.

Za te wszystkie przemiany odpowiedzialna jest część mózgu, zwana podwzgórzem. Ona właśnie, w pewnym momencie zależnym od cech genetycznych, różnym u każdej osoby, pobudza przysadkę do produkcji hormonu wzrostu. Przysadka mózgowa uwalnia także inne hormony, które stymulują jajniki do produkcji hormonów płciowych, te z kolei powodują, że dziewczyna staje się kobietą, zdolną do urodzenia dziecka i wykarmienia go piersią.

Zobacz też:

• Piersi kobiety, budowa i rozmiary
• Rola piersi w seksie

Rozwój piersi

Rozwój piersi i powiększanie się otoczki (okolica wokół brodawki sutkowej) rozpoczyna się po około roku od wystąpienia miesiączki. Stopniowo piersi stają się pełniejsze i okrąglejsze, brodawki powiększają się i ich aureolki zaczynają nieco wystawać. Może się zdarzyć, że obie piersi nie rozwijają się jednocześnie, nie jest to jednak powód do zmartwienia. Nawet dorosła kobieta rzadko kiedy ma piersi dokładnie takiej samej wielkości. Cały proces rozwoju piersi - do kształtu, jaki występuje u osoby dojrzałej - trwa około czterech lat.

Owłosienie łonowe

Owłosienie pojawia się w okolicy łonowej zwykle w tym samym czasie, w którym następuje rozwój piersi, choć u jednej trzeciej dziewcząt trochę wcześniej, przed rozwojem biustu. Następnie rosną włosy pod pachami, natomiast owłosienie łonowe staje się gęste i kręcone.

Zewnętrzne narządy płciowe

Podczas okresu dojrzewania zachodzą zmiany zarówno w zewnętrznych jak i wewnętrznych narządach płciowych. Wzgórek łonowy - poduszeczka tłuszczowa, ochraniająca kości łonowe staje się bardziej wydatny. Owłosienie łonowe pojawia się najpierw w tej okolicy, rozszerzając się stopniowo na wargi sromowe zewnętrzne (wargi większe), które grubieją, ciemnieją i są wrażliwe na dotyk. Podobnie powiększają się wargi sromowe wewnętrzne (mniejsze), osłaniające wejście do pochwy.

Zwiększona aktywność hormonalna objawia się wzmożonym wydzielaniem śluzu w pochwie – jest to fizjologiczny sposób oczyszczania. Niektóre dziewczęta mogą zauważyć jasną, białawą wydzielinę na bieliźnie. Jest to zupełnie normalne i może oznaczać, że w niedalekiej przyszłości pojawi się miesiączka, choć czasem może to trwać jeszcze rok lub nawet dłużej.

Wiele dziewcząt w okresie dojrzewania skarży się na kłopoty z cerą. Przemiany hormonalne zachodzące w tym czasie mogą być przyczyną zwiększonego wydzielania tłuszczu przez gruczoły łojowe. Powoduje to zaczopowanie porów skóry, sprzyja powstawaniu plam i zaskórników. Problemy te zwykle mijają po pewnym czasie, gdy wraca równowaga hormonalna.

Tematy z forum:

• Włoski u kobiet pod paszkami
• Owłosienie
• Głównie do kobiet - nadmierne owłosienie

Przyrost wagi

W okresie dojrzewania dziewczęta znacznie przybierają na wadze, chociaż jest to równoważone odpowiednim przyrostem wzrostu. W ciągu roku poprzedzającego wystąpienie pierwszej miesiączki dziewczyna może przytyć nawet 5,5 kilograma. Podczas następnych dwóch lat przyrost wagi może być taki sam lub nieznacznie mniejszy.

Menstruacja

Początkowo miesiączki są zwykle nieregularne, pojawiają się co kilka miesięcy. Często dopiero po upływie roku ustala się regularny cykl, choć w tym okresie jakieś podniecenie lub niepokój mogą być przyczyną niewystąpienia miesiączki. Cykl miesiączkowy - liczony od pierwszego dnia jednej miesiączki do pierwszego dnia następnej różni się długością u różnych kobiet, nawet jeśli cykle te są regularne. Przeciętnie wynosi on 28 dni, spotyka się jednak także cykle 21-dniowe i 35-dniowe i są one uważane za całkowicie prawidłowe. Przeciętnie miesiączka trwa 4 lub 5 dni, jednak u niektórych dziewcząt mogą to być 2 dni, u innych aż 7.

Na początku miesiączki różnią się i mają postać skąpych brązowych plamień lub bardzo obfitych krwawień, jednak w miarę upływu czasu organizm to reguluje według jakiejś określonej zasady i np. w niektórych wypadkach okres rozpoczyna się nieznacznym krwawieniem, które nasila się w drugim i trzecim dniu. Może też być tak, że na początku menstruacji krwawienie jest bardzo obfite i w kolejnych dniach się zmniejsza.

Niektóre dziewczęta skarżą się na pewne dolegliwości przed wystąpieniem okresu, jest to tzw. zespół napięcia przedmiesiączkowego, który pojawia się na kilka dni przed krwawieniem. Charakteryzuje się obrzękami i zmianą nastroju - depresją lub sennością. Otoczenie uważa to czasem za przejaw „humorów” dorastającej dziewczyny. Dolegliwości związane z zespołem napięcia przedmiesiączkowego powinny ustąpić wraz z pojawieniem się miesiączki lub wkrótce potem. Jeśli jednak są bardzo uciążliwe, należałoby skonsultować się z lekarzem.

Wkraczanie w dorosłość

Okres dojrzewania wyzwala nowe emocje, stąd większość młodych dziewcząt przechodzi fazę fascynacji, np. gwiazdami muzyki pop, aktorami filmowymi, zdarza się również czasem, że obiektem marzeń jest nauczyciel ze szkoły. Obdarzanie uczuciem i podziwem kogoś nieosiągalnego jest bezpiecznym sposobem radzenia sobie z nowymi uczuciami i rozwijającą się seksualnością.

Podobnie rzecz się ma z masturbacją. Staje się ona bardzo istotna dla wielu dziewcząt, jako sposób poznawania własnego ciała i jego potrzeb, sposób szczególnie dobry właśnie w okresie dojrzewania, gdy dziewczyna nie jest jeszcze wystarczająco dojrzała, aby podjąć współżycie seksualne.

Pod koniec tego okresu miesiączki stają się regularne, występują owulacje, kobieta może stać się matką. Z reguły jednak daleko jej jeszcze do pełnej dojrzałości emocjonalnej i psychicznej. Lata płodności trwają od zakończenia okresu dojrzewania do początku menopauzy, gdy zatrzymują się miesiączki.

Ciąża

Niewątpliwie największe zmiany zachodzą w organizmie kobiety podczas okresu ciąży. Zapłodnione jajeczko zagnieżdża się w miękkiej wyściółce jamy macicy, szyjka jest zamknięta gęstym czopem śluzu, cykl miesiączkowy zatrzymuje się na dziewięć miesięcy. Zachodzące w tym czasie zmiany hormonalne mają na celu stworzenie dziecku bezpiecznych warunków rozwoju. Nieciężarna macica ma wielkość małej gruszki. Podczas ciąży jej błona mięśniowa rozciąga się, aby pomieścić rosnący płód, worek owodniowy i łożysko. Zwiększa się dopływ krwi do macicy - pochwa i szyjka macicy ciemnieją w miarę rozwoju ciąży. Piersi stają się cięższe - nieznaczne powiększenie ich jest zauważalne już około szóstego, siódmego tygodnia ciąży. W tym czasie mogą być bardzo wrażliwe. Z powodu rosnącej aktywności gruczołów mlecznych, piersi stopniowo zwiększają swą objętość.

Współżycie podczas ciąży jest dozwolone, chociaż zmieniająca się sylwetka kobiety może stwarzać potrzebę stosowania nowych pozycji, np. kolankowo-łokciowej, na żabę lub na boku.

Poród

Niezależnie od tego, czy był on łatwy czy trudny, dla większości kobiet jest to niezapomniane przeżycie, zmieniające stosunek do siebie i własnego ciała.

Przyzwyczajanie się do nowej sylwetki po porodzie wymaga czasu. Jeśli jest to pierwsze dziecko, młoda matka zwykle spodziewa się, że czas po jego narodzeniu będzie pasmem radości. Zamiast tego może odczuwać przykre dolegliwości, związane z bólem krocza, wrażliwymi piersiami oraz osłabieniem z powodu przyrostu wagi podczas ciąży. Co więcej, wbrew oczekiwaniom poczucie więzi z nowonarodzonym dzieckiem nie pojawia się od razu. Oznacza to, że kobieta może cierpieć na depresję poporodową.

W tych wczesnych miesiącach po porodzie, młodej matce potrzeba dużo wypoczynku, tolerancji i zrozumienia, aby mogła przyzwyczaić się do swojego dziecka, swej nowej roli i odmiennych relacji z partnerem.

Seks po porodzie

Nie ma żadnych przeciwskazań, aby małżonkowie nie mogli podjąć współżycia po porodzie wtedy, kiedy tego chcą. Zwykle ludzie powstrzymują się od zbliżeń przez około sześć tygodni, kiedy to przeprowadza się badanie kontrolne. Trzeba jednak pamiętać, że prawdopodobieństwo zapłodnienia istnieje nawet wtedy, gdy kobieta karmi piersią i nie ma jeszcze menstruacji. Dlatego wskazane jest zastosowanie jakiejś formy antykoncepcji.

Menopauza

Menopauza pojawia się przeciętnie między 45 a 55 rokiem życia, chociaż może zdarzyć się wcześniej lub później. Trwa zwykle około pięciu lat. Podczas tego okresu, zwanego klimakterium, produkcja hormonów płciowych szybko spada, miesiączki występują nieregularnie lub zupełnie zanikają.

Jak sobie radzić z menopauzą

Za dolegliwości w okresie klimakterium w ogromnej mierze odpowiedzialne są pojawiające się w tym czasie zmiany hormonalne, w szczególności zaś spadek estrogenów w organizmie. Dzieje się tak dlatego, że jajniki przestają stopniowo produkować ten hormon.

Wiele kobiet odczuwa tzw. uderzenia gorąca, spowodowane prawdopodobnie zaburzeniami systemu chłodzącego skóry, co jest właśnie związane z obniżeniem poziomu hormonów płciowych. Pojawia się nagłe odczucie gorąca, któremu towarzyszy obfite pocenie, a następnie wrażenie zimna. Jeśli występują w nocy, mogą spowodować bezsenność.

Błona śluzowa pochwy staje się cienka i mniej elastyczna, zmniejsza się wydzielanie śluzu pochwowego, co może być przyczyną dyskomfortu podczas stosunku płciowego. Można temu zaradzić stosując specjalne kremy, nadające pochwie odpowiednią wilgotność. Inne problemy, związane z klimakterium to obrzęk kostek, kołatanie serca, bóle i zawroty głowy. Około jedna trzecia kobiet w okresie menopauzy potrzebuje porady lekarskiej.

Pocieszający jest fakt, że wszystkie te nieprzyjemne objawy są przemijające. Jak tylko organizm odzyska równowagę hormonalną, kobieta może zacząć nowe życie, bez obawy przed ciążą i bez niewygody, związanej z menstruacją. Wiele kobiet twierdzi, że ich życie seksualne staje się ciekawsze, mogą bowiem skoncentrować się na potrzebach, zarówno swoich jak i partnera i czerpać radość z seksu aż do późnej starości.